---

"Mój problem polega na tym,
że nie lubię swojej osobowości - próbuję być zbyt przyjacielska po to, żeby pokryć nieśmiałość i zachowuję się zbyt głośno. Zazdroszczę niektórym dziewczynom i chciałabym być taka jak one, ale kiedy próbuję, nic z tego nie wychodzi. W niektóre dni czuję się lubiana tylko dlatego, że jakiś chłopak powie mi "cześć" lub uśmiechnie się do mnie. Następnego dnia czuję się nieszczęśliwa, bo kilka dziewcząt zgromadziło się w jakimś kącie i myślę, że śmieją się ze mnie, za moimi plecami. Stopnie mam niezłe, ale mogłaby być lepsze. Mama mówi, że jestem niezorganizowana. Krzyczy na mnie, że poświęcam tyle czasu swoim włosom zamiast lekcjom."
("Poplątana" nastolatka)

---

Nieśmiałość jest zjawiskiem pospolitym, szeroko rozpowszechnionym i uniwersalnym. W badaniach, przeprowadzonych przez P.C. Zimbardo * , 80% osób twierdziło, że byli "nieśmiali w jakimś okresie swojego życia", natomiast 40% spośród nich uważało siebie za "obecnie nieśmiałych". Być nieśmiałym to bać się ludzi, szczególnie tych, którzy z jakiego powodu są emocjonalnie zagrażający: obcych, z powodu ich nowości i nieprzewidywalności, osób posiadających władzę, osób odmiennej płci.

Ponieważ główną zasadą nieśmiałości jest usuwanie się w cień, osoba nieśmiała bezustannie tłumi mnóstwo myśli, uczuć i działań, które grożą ujawnieniem się. To w tym wewnętrznym świecie psychicznym tak naprawdę osoba nieśmiała przeżywa swoje życie. Najbardziej charakterystyczną zewnętrzną cechą osoby nieśmiałej jest ogromna samoświadomość. Ta samoświadomość ma wymiar publiczny, jak i prywatny. Publiczna samoświadomość przejawia się w trosce o to, jak odbierają nas inni: "Co oni o mnie myślą?", "Jakie robię wrażenie?", "Czy mnie lubią?", "Jak mogę upewnić się, że mnie lubią?". Natomiast prywatna samoświadomość jest zwrócona ku sobie. Nie jest to po prostu proces polegający na zwróceniu się do wewnątrz, lecz negatywna treść tej koncentracji na sobie: "Jestem nieprzystosowany", "Jestem gorszy od innych", "Jestem głupi", "Jestem brzydki", "Nie jestem nic wart". Osoby nieśmiałe publicznie bardziej martwią się swoim dziwnym zachowaniem i nieumiejętnością stosownego reagowania w sytuacjach społecznych, natomiast dla osób nieśmiałych prywatnie to, co się robi jest daleko mniej ważne niż subiektywne złe samopoczucie i lęk przed tym, że ktoś odkryje, iż czegoś pragną. Osoby nieśmiałe prywatnie często nie zostają "wykryte" przez otoczenie. Zazwyczaj zdumiewają swoich znajomych, gdy odkrywają się i mówią "Jestem nieśmiały". "To nieprawda! Odnosisz takie sukcesy. Występujesz publicznie. Masz przyjaciół. Opowiadasz dowcipy, tańczysz, śpiewasz, chodzisz na randki". Osoby nieśmiałe prywatnie zachowują swoje lęki dla siebie, ukrywając je za pomocą dobrze wytrenowanych umiejętności społecznych, czasem topiąc je w alkoholu lub unikając sytuacji, w których nie mieliby pełnej kontroli. Wielki mówca może nagle oniemieć, jeśli poprosi się go, aby razem z wszystkimi zaśpiewał na przyjęciu. Czarująca aktorka nie może uwierzyć, że ktoś mógłby kochać "prawdziwą" ją!

---

Dlaczego jest się nieśmiałym?

---

W wypowiedziach różnych psychologów, psychiatrów, socjologów można znaleźć szeroki wachlarz wyjaśnień:

Z pewnością, tych pięć koncepcji w żadnym razie nie wyczerpuje wszystkich możliwości, ale może jednak sporo wnieść do naszego rozumienia nieśmiałości. Każda z teorii ma nieco inne podejście terapeutyczne, jednak temat wymaga bardziej obszernych wyjaśnień. Więc pomińmy go i przejdźmy do bardzo aktualnego pytania - czy istnieją skuteczne sposoby radzenia sobie z nieśmiałością?

---

Czy istnieją skuteczne sposoby radzenia sobie z nieśmiałością?

---

Na pewno nie istnieje żadna błyskawiczna, prosta, magiczna kuracja, nie ma gwarancji pewnego sukcesu społecznego po jednorazowym zażyciu "tabletki śmiałości". Żeby spowodować zmianę u siebie lub u innych, należy najpierw uwierzyć, że zmiana jest możliwa. Pierwszą barierę do pokonania stanowi mit o tym, że osobowości nie da się zmienić. Następnie trzeba naprawdę chcieć odejść od dotychczasowego sposobu zachowania i zmienić go na bardziej pożądany. Wreszcie, ćwicząc taktykę zmiany, która może doprowadzić do sukcesu w przyszłości, trzeba być gotowym poświęcić czas i energię, oraz zaryzykować, że na początku poniesie się kilka porażek. Słowa Jezusa "Nie lękajcie się!" może tu być dodatkowym wsparciem w wychodzeniu z nieśmiałości - problemu natury psychologicznej, jeśli odczytujemy je w świetle wezwania nas do coraz pełniejszego człowieczeństwa i uczestnictwa w wolności dzieci Bożych.
Skupiając się głównie na psychologicznym podejściu do problemu nieśmiałości, P.C. Zimbardo sugeruje, że "nawet najcięższe przypadki nieśmiałości udaje się zmienić, wymaga to jednak ciężkiej pracy. (..) Jeśli nie chcesz już być nieśmiały, musisz zdecydować, jaki chcesz być i zainwestować czas i energię w realizację tego celu." Zimbardo proponuje kolejne etapy w pokonywaniu nieśmiałości:

1. Poznaj swoje słabe i mocne strony i dostosuj do nich swoje cele.
2. Zastanów się, co cenisz, w co wierzysz i jakie (realistycznie) chciałbyś, żeby było twoje życie.
3. Odnajdź swoje korzenie. Przeanalizuj swoją przeszłość i odszukaj ciągle linie i decyzje, które doprowadziły cię tu, gdzie teraz jesteś. Spróbuj zrozumieć i przebaczyć tym, którzy cię zranili i nie pomogli ci, choć mogli to zrobić. Przebacz samemu sobie błędy, grzechy, porażki i minione chwile zakłopotania. Zła przeszłość żyje w naszej pamięci tylko tak długo, jak jej na to pozwolimy.
4. Wstyd i poczucie winy mają ograniczoną wartość jako wyznaczniki zachowań w dochodzeniu do pozytywnych celów.
5. Poszukaj przyczyn swoich zachowań nie w defektach swojej osobowości, a w fizycznych, społecznych, ekonomicznych i politycznych aspektach swojej bieżącej sytuacji.
6. Przypomnij sobie, że na każde zdarzenie można patrzeć z różnych stron. "Rzeczywistość" - to zgoda ludzi na to, by nazywać ją w ten sam sposób, a nie jak każdy z osobna ją spostrzega. Takie spojrzenie pozwoli ci być bardziej tolerancyjnym w swojej ocenie cudzych intencji i bardziej wspaniałomyślnym w interpretowaniu tego, co wydawać się może odrzuceniem, czy lekceważeniem twojej osoby.
7. Nigdy nie mów o sobie złych rzeczy, a już zwłaszcza nigdy nie przypisuj sobie nieodwracalnych cech negatywnych, takich jak: "głupi", "brzydki", "mało twórczy", "nieudacznik", "niereformowalny".
8. Nie pozwól innym krytykować cię jak osobę. Tylko twoje konkretne działania mogą być oceniane i doskonalone - przyjmij życzliwie taką konstruktywną ocenę, jeżeli może ci pomóc.
9. Pamiętaj, że czasem porażka i rozczarowanie to błogosławieństwo w przebraniu, które sygnalizuje ci, że cele nie były dla ciebie odpowiednie i nie warte włożonego wysiłku. Można w ten sposób uniknąć większego zawodu w przyszłości.
10. Życie jest zbyt krótkie, by marnować czas na depresję.
11. Wygospodaruj sobie czas na refleksję i modlitwę, relaks, na słuchanie samego siebie, na hobby i rzeczy, które możesz robić w samotności. W ten sposób będziesz mógł nawiązać kontakt z samym sobą.
12. Ucz się być "zwierzęciem społecznym". Ciesz się energią, jaka emanuje z innych ludzi, niepowtarzalnymi cechami i różnorodnością twoich braci i sióstr. Wyobraź sobie, czego mogą się bać, w jakich sferach brak im poczucia bezpieczeństwa i zastanów się, jak mógłbyś im pomóc. Zdecyduj, czego od nich potrzebujesz i co masz do dania. A potem daj im sygnał, że jesteś otwarty i gotowy się dzielić.
13. Przestań tak bardzo chronić swoje ego. Jest twardsze i bardziej odporne niż ci się wydaje. Można je posiniaczyć, ale nie złamać. Lepiej już żeby zostało od czasu do czasu zranione, z powodu jakiegoś nieudanego zaangażowania uczuciowego, niż żeby odrętwiało z powodu izolacji emocjonalnej i zbyt chłodnego stosunku do innych.
14. Wyznacz sobie długofalowe cele w życiu, a także bardzo konkretne, krótkoterminowe podcele. Regularnie oceniaj swoje postępy i jako pierwszy "poklepuj się po ramieniu". Jeśli nikt inny nie słyszy twoich pochwałek, nie musisz się martwić o to, że nie jesteś zbyt skromny.
15. Nie jesteś przedmiotem, któremu złe rzeczy po prostu się przydarzają, biernym niebytem mającym nadzieję, tak jak ogrodowy ślimak, że nikt na niego nie nastąpi. Jesteś kulminacją marzeń twoich rodziców, kulminacją wyobrażenia Boga! Jesteś niepowtarzalną osobą, która, tak jak aktywny aktor w dramacie życia, może sama wywoływać zdarzenia. Przeszkody mogą zmieniać się w wyzwania, a wyzwania w osiągnięcia. Nieśmiałość wtedy słabnie, gdyż zamiast ciągle przygotowywać się na coś i martwić się o to, jak przeżyć życie, zapominasz o sobie w miarę jak ono samo cię wciąga!

Przezwyciężając nieśmiałość, sławimy samo życie, odkrywamy w sobie zdolność do kochania i energię życiową, której dawniej nie mieliśmy odwagi dostrzec. Takie odkrycie w nas samych i w naszych bliskich warte jest każdego wysiłku. Zacząć trzeba tu i teraz, a osobą, która poprowadzi wyprawę przeciw nieśmiałości jesteś ty.

---

---

 

Jeśli masz pytania, niepewność, szukasz pomocy i wsparcia... napisz!

Twoje pytanie

czytelnia
inne wiadomości